Maatschap en eenmanszaak: wat zijn de verschillen?

Ga je een bedrijf starten? Dan moet je kiezen in welke vorm je dat doet en hoe je je bedrijfsstructuur inricht. In dit artikel lees je hoe een maatschap en eenmanszaak werken en wat de belangrijkste verschillen en kenmerken zijn. 

Wat is een rechtsvorm?

Laten we bij het begin beginnen. Als je een bedrijf start, dan moet je eerst een rechtsvorm kiezen. Dat is simpelweg de ‘vorm’ van je onderneming die bepaalt hoe je bedrijf in elkaar zit. Bijvoorbeeld wie de eigenaar is, wie er beslissingen mag nemen, hoe je belasting betaalt en of je persoonlijk aansprakelijk bent voor schulden.

De meest bekende rechtsvormen in Nederland zijn: 

• Eenmanszaak 
• Maatschap
• Vennootschap onder firma (vof)
• Besloten vennootschap (bv)

Het grote verschil in deze soorten bedrijven zit hem vooral in het wel of niet persoonlijk aansprakelijk zijn: 

1. Rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid (zoals een eenmanszaak of maatschap): hierbij ben je persoonlijk aansprakelijk voor je bedrijf.
2. Rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid (zoals een bv): het bedrijf wordt aansprakelijk gesteld, niet jij als persoon. Het bedrijf zelf is dan een rechtspersoon.

Elk type bedrijf heeft dus invloed op hoe je onderneemt, in welke mate je aansprakelijk bent én hoe je belasting betaalt. 

Wat is een eenmanszaak?

De eenmanszaak is de populairste rechtsvorm onder startende ondernemers in Nederland. Dat komt omdat je snel kunt beginnen, weinig hoeft te regelen én alles zelf in de hand hebt. 

Kenmerken van een eenmanszaak

Bij een eenmanszaak ben jij de enige eigenaar van het bedrijf en dus ook degene die alle beslissingen neemt. 

Hoewel de naam misschien anders doet vermoeden, kun je met een eenmanszaak wél gewoon personeel hebben. Op papier ben jij de enige eigenaar, maar in de praktijk kun je medewerkers aannemen of freelancers inhuren om je te helpen. Denk aan een medewerker die je helpt met de klantenservice of een marketeer. 

Belangrijk bij een eenmanszaak is het feit dat er geen juridische scheiding is tussen jou en je bedrijf, wat betekent dat je persoonlijk aansprakelijk bent voor schulden of verplichtingen. Hierover later meer. 

Voordelen van een eenmanszaak 

Een van de grootste voordelen van een eenmanszaak is dat het laagdrempelig is. Je schrijft je in bij de KVK en krijgt automatisch een btw-nummer. Startkapitaal is niet nodig en je kunt je administratie gemakkelijk zelf bijhouden, zeker als je bedrijf nog klein is. 

Ook kun je als eenmanszaak zelf bepalen hoe je je werk inricht, met wie je samenwerkt en hoe snel je groeit. Je kunt fulltime ondernemen, maar je kunt ook parttime ondernemen combineren met een baan in loondienst. Veel vrijheid dus. 

Nadelen van een eenmanszaak

Maar aan de eenvoud en vrijheid van een eenmanszaak hangt een prijskaartje. Je bent namelijk persoonlijk aansprakelijk voor je bedrijf. 

Bij een eenmanszaak is er volgens de wet geen verschil tussen jou en je bedrijf. Alles loopt via jou: het afsluiten van contracten, betalingen en verantwoordelijkheden als er iets mis gaat. Als je bedrijf failliet gaat of als je schulden hebt, dan kan je privévermogen aansprakelijk worden gesteld. Dus je spaargeld, auto of zelfs je huis. Bij een bv (die wél een rechtspersoon is) is het bedrijf zelf verantwoordelijk, niet jij als persoon.

Een ander nadeel is dat, omdat een eenmanszaak maar één eigenaar kan hebben, je geen mede-eigenaren kunt toevoegen. Daarbij stappen investeerders minder snel in een eenmanszaak, omdat er geen aandelenstructuur is. 

Wanneer kies je voor een eenmanszaak? 

Ga voor een eenmanszaak als je je onderneming alleen op wilt zetten, zonder al te veel administratief gedoe. Voorbeelden zijn zzp’ers, freelancers of coaches. 

De eenmanszaak in het kort:

• Jij bent de enige eigenaar en beslist alles zelf 
• Je bent persoonlijk aansprakelijk voor schulden 
• Je mag personeel of freelancers inhuren
• Een eenmanszaak is gemakkelijk en snel op te richten
• Je hebt geen startkapitaal of notaris nodig

Wat is een maatschap?

Een maatschap is een soort bedrijf waarbij twee of meer personen samenwerken binnen hetzelfde beroep. In plaats van ieder een eigen praktijk te starten, werk je samen onder dezelfde naam, maar behoud je je eigen klanten en inkomsten. Beroepen waar dit vaak voorkomt zijn tandartsen, fysiotherapeuten of juristen.

Onderling worden de kosten van de praktijkruimte of dure apparatuur met elkaar gedeeld, maar de maten doen zelf hun eigen opdracht of werk. Elke deelnemer aan deze maatschap heet een “maat”. Samen maken ze afspraken over wat iedereen inbrengt en hoe de opbrengsten en kosten verdeeld worden. Dit soort afspraken worden meestal vastgelegd in een maatschapscontract. 

Kenmerken van een maatschap

Een maatschap is géén rechtspersoon. Dat betekent dat de maatschap zelf niet als een apart ‘persoon’ wordt gezien volgens de wet (een bv bijvoorbeeld wel). De deelnemers – de “maten” – zijn persoonlijk aansprakelijk voor hun eigen deel van het bedrijf. Als iemand afspraken niet nakomt of als er schulden zijn, dan kunnen deze worden verhaald op ieders privévermogen. Meestal ben je niet aansprakelijk voor fouten of schulden van je medematen, tenzij je daar zelf mee hebt ingestemd of namens de hele maatschap hebt ondertekend. 

Het oprichten van een maatschap gaat via de KVK. Een oprichtingsakte is niet verplicht, maar het wordt wel sterk aangeraden om een maatschapscontract op te stellen. Hierin spreek je met elkaar af wie wat inbrengt en hoe de winst (of het verlies) wordt verdeeld. 

Winstverdeling in een maatschap

Hoe je de winst verdeelt hangt helemaal af van wat je met elkaar afspreekt. Die afspraken leg je vast in het maatschapscontract.

Je kunt de winst op twee manieren verdelen:

1. Volgens de wet: Heb je geen duidelijke afspraken gemaakt over de winst (of staat er niks over in het contract)? Dan geldt de regeling volgens de wet: de winst wordt verhoudingsgewijs verdeeld naar wat iedereen heeft ingebracht. Dus wie meer tijd, geld of spullen inbrengt, krijgt ook een groter deel van de winst.
2. Volgens eigen afspraken: De maten kunnen samen iets anders afspreken in het contract. Bijvoorbeeld dat iedereen evenveel winst krijgt, ongeacht wie wat heeft ingelegd. 

Elke maat betaalt zelf belasting over zijn of haar deel van de winst. 

Voordelen van een maatschap

Een van de grootste voordelen van een maatschap is dat je samenwerkt met anderen en tegelijkertijd zelfstandig ondernemer bent. Je hebt je eigen klanten en doet je eigen werk, maar deelt kosten voor een praktijkruimte, apparatuur of personeel. 

Een ander voordeel is dat je onderling bepaalt hoe je de samenwerking inricht en afspraken kunt maken over werktijden, verantwoordelijkheden en winstverdeling. Genoeg ruimte om hier zelf je eigen draai aan te geven. 

Een ander voordeel van een maatschap is dat het oprichten, net zoals bij een eenmanszaak, heel eenvoudig is. Je schrijft je samen in bij de KVK en stelt een maatschapscontract op. Je hebt geen startkapitaal nodig en er komt ook geen notaris aan te pas, tenzij je dat zelf wilt natuurlijk.

Nadelen van een maatschap

Net zoals een eenmanszaak is een maatschap geen rechtspersoon. Je bent dus persoonlijk verantwoordelijk als er schulden gemaakt worden. In de praktijk ben je meestal alleen aansprakelijk voor jouw eigen deel, maar in sommige situaties kunnen ook je medematen aansprakelijk worden gesteld. 

Als je geen goede afspraken maakt over de winstverdeling, werktijden of hoe je met ziekte of vertrek omgaat, dan kunnen er nog weleens conflicten ontstaan. 

Een ander nadeel van de maatschap is dat de samenwerking automatisch stopt als één van de maten vertrekt, overlijdt of ermee stopt. Tenzij je hier van tevoren afspraken over hebt gemaakt in het contract, houdt de maatschap volgens de wet gewoon op te bestaan. Gelukkig kun je dit voorkomen door in een verblijvingsbeding of overnamebeding vast te leggen wat er moet gebeuren als iemand wegvalt. 

Voor wie is een maatschap geschikt?

Kies voor een maatschap als je:

• zelfstandig ondernemer bent, maar wél bepaalde kosten wilt delen (zoals huur of personeel)
• op zoek bent naar een samenwerking
• je eigen klanten en opdrachten wilt behouden, maar wel samen onder één overkoepelende bedrijfsnaam wilt werken

Een maatschap is interessant als:

• jij en je partner allebei therapeut zijn en samen één praktijkruimte willen huren
• je als advocaat samen wilt werken met een collega, zonder direct een vof of bv op te richten
• je als zzp’er in de zorg werkt en kosten voor apparatuur of huur wilt delen met collega’s, maar je eigen patiënten behoudt

Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen een maatschap en eenmanszaak?

Overeenkomsten

Beide rechtsvormen zijn verschillend, maar ze hebben ook een aantal dingen gemeen:

• Beide rechtsvormen zijn geen rechtspersoon, je bent altijd persoonlijk aansprakelijk voor schulden. 
• Je schrijft je bij een eenmanszaak en maatschap zelf in bij de KVK. 
• Je hebt geen startkapitaal nodig. 

Daarnaast heb je bij beide rechtsvormen recht op bepaalde belastingvoordelen als je aan de voorwaarden voldoet. De zelfstandigenaftrek, startersaftrek en mkb-winstvrijstelling zijn bijvoorbeeld posten die je mag aftrekken van je winst, waardoor je minder belasting betaalt. Vooral in de eerste jaren van je bedrijf kan dit een groot verschil maken. 

Bij zowel een eenmanszaak als maatschap ben je zelfstandig ondernemer en moet je voor je eigen vangnet zorgen. Verzeker je goed voor arbeidsongeschiktheid, ziekte en werkloosheid en regel je pensioen.

Belasting, btw en administratie 

Inkomstenbelasting

Bij een eenmanszaak ben jij de enige ondernemer en betaal je dus zelf inkomstenbelasting over je winst. Bij een maatschap betaalt iedereen apart inkomstenbelasting over hun eigen deel van de winst en doet iedereen zijn eigen belastingaangifte.

Btw 

Een eenmanszaak en maatschap moeten allebei btw-aangifte doen. Je brengt btw in rekening bij je klanten en draagt dit af aan de Belastingdienst. Je kunt de btw die je zelf betaalt op dingen die je koopt ook weer aftrekken als voorbelasting. Bij een maatschap wordt de btw-aangifte meestal onder één btw-nummer gedaan, want je werkt onder een gezamenlijke bedrijfsnaam. 

Administratie 

Bij een eenmanszaak is de administratie vrij overzichtelijk, want alles loopt via jou. Je kunt je administratie uitbesteden aan een boekhouder, maar het is niet verplicht. Het grootste gedeelte is prima te doen met een boekhoudprogramma. Bij een maatschap ligt de administratie iets ingewikkelder, omdat het de inbreng, kosten en winst per maat duidelijk moet laten zien. Meestal kijkt hier een boekhouder mee en doen ondernemers alleen de basis zelf. 

Maatschap of eenmanszaak?

Een eenmanszaak is de makkelijkste en snelste optie als je graag alleen werkt en alles zelf wilt doen. Start bijvoorbeeld in je eentje een webshop via Shopify. 

Werk je met iemand samen, maar wil je je eigen klanten en inkomsten houden? Dan zou een maatschap de betere optie zijn. Maar een maatschap zie je vooral bij beroepen als therapeuten of zorgverleners die onder één naam werken, maar voor zichzelf ondernemen. 

Voor webshops is een maatschap minder logisch, want je krijgt te maken met gedeelde voorraad, gezamenlijke kosten en samenwerking op het gebied van marketing en klantenservice. Mocht je met iemand samen een webshop willen starten, kijk dan naar een vof of bv. Wat je ook doet, belangrijk is dat je (als je samenwerkt met anderen) afspraken altijd goed vastlegt.