Jak napisać biznesplan dla organizacji non-profit? Szablon + przykłady

Podczas gdy firmy komercyjne istnieją głównie po to, by generować zysk, organizacje non-profit działają na rzecz dobra ogółu, realizując cele charytatywne, religijne, edukacyjne lub inne formy pożytku publicznego. Założenie firmy w formie non-profit to doskonały sposób na wspieranie sprawy, która jest bliska Twojemu sercu.

W przeciwieństwie do przedsiębiorstw nastawionych na zysk, organizacje non-profit mogą korzystać ze zwolnień podatkowych (np. od podatku dochodowego), jeśli przeznaczają fundusze na cele statutowe – wiąże się to więc z wymiernymi korzyściami finansowymi.

Jeśli dopiero startujesz z pomysłem na działalność społeczną, jedną z pierwszych rzeczy, którą warto opracować, jest biznesplan dla organizacji non-profit. Poniżej dowiesz się, jak krok po kroku zbudować taką strategię i jak wykorzystać nasz szablon biznesplanu, by ułatwić sobie pracę.

Gotowy do działania?  Stwórz swoją stronę internetową już dziś lub dowiedz się więcej o narzędziach Shopify do sprzedaży online i stacjonarnej.

Czym jest biznesplan organizacji non-profit?

Organizacja non-profit potrzebuje planu tak samo, jak każda komercyjna firma. Istnieje jednak jedna zasadnicza różnica – podczas gdy większość przedsiębiorstw dąży do generowania zysków dla właścicieli lub akcjonariuszy, nadrzędnym celem organizacji non-profit jest wywieranie pozytywnego wpływu na konkretną sprawę lub społeczność.

Biznesplan takiej organizacji ma służyć realizacji tej misji, przy jednoczesnym zapewnieniu stabilności finansowej, która pozwoli na opłacenie rachunków i ciągłość działań.

Dlaczego potrzebujesz biznesplanu organizacji non-profit?

U podstaw każdego dobrego biznesplanu leży jasna misja i wizja. Dokument ten precyzuje, dokąd zmierza Twoja organizacja i jakie kroki musisz podjąć, aby ten cel osiągnąć.

Oto inne korzyści płynące z posiadania biznesplanu już na starcie:

• Wyznaczanie priorytetów. Pomaga ustalić cele i odpowiednio alokować zasoby. Pozwala zdecydować, skąd pozyskasz fundusze – czy będą to darowizny, sponsoring, czy granty od instytucji zewnętrznych.
• Organizacja pracy. Precyzuje szczegóły operacyjne – od podziału ról i obowiązków po codzienne zadania – dzięki czemu łatwiej utrzymasz właściwy kurs.
• Zarządzanie ryzykiem. Umożliwia identyfikację zagrożeń i opracowanie strategii zapobiegawczych, zanim problemy staną się poważne.

Biznesplan daje pewność, że Twoja organizacja ma jasny kierunek, działa efektywnie, sprawnie komunikuje się z interesariuszami oraz pozostaje elastyczna i stabilna.

Szablon biznesplanu dla organizacji non-profit

Dopiero zaczynasz pracę nad biznesplanem dla swojej organizacji? Zamiast budować wszystko od podstaw, warto skorzystać z gotowego wzoru. Dzięki temu zyskujesz przejrzystą strukturę. Wystarczy, że uzupełnisz ją własnymi danymi i wnioskami z analizy.

Skorzystaj z naszego szablonu, który zawiera wszystkie elementy niezbędne do stworzenia kompletnego planu.

Nie masz pewności, czy masz już wszystkie informacje potrzebne do wypełnienia dokumentu? Przeczytaj poniższy przewodnik krok po kroku, w którym znajdziesz praktyczne wskazówki.

10 kroków do napisania biznesplanu dla organizacji non-profit

1. Stwórz streszczenie menedżerskie
2. Opisz swoją organizację
3. Przeprowadź analizę rynku
4. Opisz zarządzanie i strukturę organizacyjną
5. Opisz programy, produkty i usługi
6. Zdefiniuj segmenty odbiorców
7. Opracuj plan marketingowy
8. Opracuj plan logistyczny i operacyjny
9. Opracuj plan wpływu społecznego
10. Opracuj plan finansowy

Krok 1. Stwórz streszczenie menedżerskie

Pierwszą i jedną z najważniejszych części dokumentu jest streszczenie menedżerskie. Powinno ono opisywać Twoją organizację oraz to, co zawiera przygotowany biznesplan dla organizacji non-profit. Traktuj ten element jak rozszerzony spis treści. Sekcja ta powinna zajmować maksymalnie jedną stronę i zwięźle przedstawiać:

• Cele i wizję. Czym chce się zajmować Twoja organizacja?
• Opis oferty i wyróżniki. Co oferujesz i co sprawia, że Twoje działania są wyjątkowe na tle innych?
• Rynek docelowy. Komu oferujesz swoje usługi i od kogo pozyskujesz fundusze? Komu pomagasz?
• Strategię marketingową. W jaki sposób planujesz dotrzeć do swoich odbiorców?
• Obecną i prognozowaną sytuację finansową. Ile środków obecnie pozyskujesz z fundraisingu? Jakie są Twoje prognozy przychodów?
• Zapotrzebowanie finansowe. O jaką kwotę wnioskujesz (jeśli dokument trafia do inwestora)?
• Zespół. Kto tworzy organizację i jest w nią zaangażowany?
• Zawartość dokumentu. Czego czytelnicy mogą się spodziewać w dalszych sekcjach planu? Które elementy powinny ich szczególnie zainteresować?

Krok 2. Opisz swoją organizację

Drugą sekcją biznesplanu jest charakterystyka Twojej organizacji. Podczas gdy streszczenie menedżerskie stanowi wstęp do całego dokumentu, ten rozdział skupia się na samej jednostce – tym, co robi i do czego dąży. Wykorzystaj tę część, aby zdefiniować branżę lub niszę, w której działasz.

W tym miejscu musisz określić strukturę prawną. Organizacja non-profit to podmiot, który nie działa dla zysku, a ewentualne nadwyżki finansowe reinwestuje w realizację misji. W polskich realiach najczęściej będziesz dążyć do uzyskania statusu Organizacji Pożytku Publicznego, ale na start musisz wybrać jedną z podstawowych form prawnych:

• Stowarzyszenie zwykłe. To najprostsza forma działalności społecznej – nie posiada osobowości prawnej i nie wymaga rejestracji w KRS, a jedynie w ewidencji starosty. To dobry wybór na start dla małych inicjatyw.
• Fundacja. Ta struktura opiera się na majątku przeznaczonym na konkretny cel społeczny lub charytatywny. Fundacja posiada osobowość prawną i jest zarządzana przez zarząd, realizując wolę fundatora.
• Stowarzyszenie rejestrowe. Odpowiednik pełnej organizacji. Posiada osobowość prawną, jest rejestrowane w KRS i może prowadzić działalność gospodarczą (z której zysk przeznacza na cele statutowe). Wiąże się z większymi wymogami formalnymi i sprawozdawczością.
• Spółka non-profit. Działa na zasadach kodeksu spółek handlowych, ale w swojej umowie ma zapisane, że nie wypłaca dywidendy udziałowcom, lecz cały zysk przeznacza na cele społeczne. Łączy zalety spółki handlowej z misją społeczną.

Sekcja opisu organizacji powinna również zawierać następujące elementy:

Misja i wizja

Misja i wizja to fundament istnienia Twojej organizacji. To właśnie owo „dlaczego” wpływa na każdą podejmowaną przez Ciebie decyzję. Stanowią one również skuteczne narzędzie do budowania więzi z odbiorcami i wykorzystania pełnego potencjału organizacji.

Marka outdoorowa Cotopaxi posiada własne ramię non-profit – Fundację Cotopaxi. Zarówno marka komercyjna, jak i fundacja mają odrębne misje, które są wyraźnie opublikowane na stronie internetowej firmy.

Innym przykładem jest TED – organizacja non-profit dzieląca się pomysłami w formie krótkich, inspirujących wystąpień znanych jako TED Talks. Jej misja „szerzenia idei” odzwierciedla szerszy cel marki: otwartość na ludzi z różnych środowisk, którzy szukają głębszego zrozumienia świata.

Zadbaj o to, by misja była zwięzła (jedno lub dwa zdania), a wizję wykorzystaj do szerszego rozwinięcia tej myśli.

Propozycja wartości

Twoja propozycja wartości wyjaśnia ludziom, dlaczego powinni wesprzeć właśnie Twoją organizację, a nie inną. W praktyce definiuje ona Twoją unikalną propozycję sprzedaży, czyli przewagę, która odróżnia Cię od innych podmiotów działających w tym samym obszarze.

Przykładem może być Allbirds – marka obuwnicza sprzedająca w modelu bezpośrednim. Jest ona zarejestrowana jako Public Benefit Corporation (w USA to specyficzna forma prawna dla firm realizujących cele społeczne), więc choć technicznie nie jest organizacją non-profit, kieruje się standardami filantropijnymi. Jej propozycja wartości brzmi: „całkowicie nowa kategoria obuwia inspirowana naturalnymi materiałami”.

Cele krótko- i długoterminowe

Twój biznesplan dla organizacji non-profit powinien również zawierać mierzalne cele – zarówno te krótko-, jak i długoterminowe. Przykładem jest marka Cotopaxi, która bardzo otwarcie komunikuje swoje założenia, obejmujące zarówno aspekty społeczne, jak i biznesowe.

Zespół

Wykorzystaj tę sekcję, aby zaprezentować ludzi stojących za Twoją organizacją. To dowód na to, że dysponujesz odpowiednim kapitałem ludzkim, by odnieść sukces. Organizacje non-profit zazwyczaj opierają się na kilku filarach: zarządzie lub radzie, płatnym personelu oraz wolontariuszach.

Warto w tym miejscu wspomnieć również o strategicznych darczyńcach, a także o konkretnych osobach (beneficjentach), którym planujesz pomóc.

Opisz procedurę wyboru członków zarządu i stopień ich zaangażowania. Określ role i wynagrodzenia płatnych pracowników oraz – jeśli dotyczy to Twojego modelu działalności – zasady rozliczeń z rzemieślnikami lub twórcami.

Krok 3. Przeprowadź analizę rynku

Sekcja analizy rynku w biznesplanie dowodzi, że wykonałeś niezbędny research. Potwierdza ona, że istnieje realne zapotrzebowanie na Twoje usługi oraz grupa ludzi gotowa wesprzeć Twoją misję. W tym miejscu po prostu szacujesz wielkość potencjalnego rynku.

Oto kilka skutecznych metod pozyskiwania informacji o rynku:

• Sprawdź rządowe dane statystyczne. Odwiedź oficjalne strony, takie jak Główny Urząd Statystyczny, aby dotrzeć do najnowszych raportów. Przefiltruj dane tak, aby pasowały do demografii Twojej grupy docelowej. Na przykład, jeśli Twoja organizacja pomaga bezdomnej młodzieży, ustal, ilu młodych ludzi w Twoim regionie jest w kryzysie bezdomności lub jest nim zagrożonych.
• Przeprowadź analizę konkurencji. Zidentyfikuj podobne fundacje lub stowarzyszenia w Twojej okolicy. Prześwietl ich usługi, grupę docelową oraz sposób komunikowania misji, a wnioski włącz do swojego biznesplanu.
• Śledź trendy branżowe i kierunki rozwoju. Zapisz się na newslettery, dołącz do forów dla organizacji pozarządowych (NGO) i bierz udział w seminariach lub webinarach dotyczących Twojego sektora. Bądź na bieżąco z nowinkami.
• Opieraj się na przemyślanych szacunkach. Choć twarde dane są najważniejsze, czasem będziesz musiał polegać na intuicji. Zadbaj jednak o to, by te przypuszczenia zawsze miały solidne podstawy w badaniach lub wcześniejszym doświadczeniu.

Przeprowadź analizę SWOT. Zorganizuj z zespołem burzę mózgów, aby zmapować mocne i słabe strony, szanse oraz zagrożenia dla Twojej organizacji. Upewnij się, że analiza jest kompleksowa i uwzględnia zarówno czynniki wewnętrzne, jak i zewnętrzne.

Krok 4. Opisz zarządzanie i strukturę organizacyjną

Każda organizacja potrzebuje ludzi, którzy nią pokierują. W sektorze non-profit zazwyczaj angażuje się następujące grupy:

• Zarząd i organy nadzorcze. Organizacje pozarządowe zazwyczaj posiadają Zarząd (odpowiedzialny za bieżące kierowanie) oraz często Radę lub Komisję Rewizyjną, pełniące funkcje doradcze i kontrolne.
• Personel. To Twoi płatni pracownicy. W tym punkcie określ ich role, zakres obowiązków, planowane wynagrodzenia itp.
• Wolontariusze. Możesz, ale nie musisz mieć na tym etapie wytypowanych konkretnych osób. Niektóre organizacje wprowadzają strukturę wolontariatu – wyróżniając np. liderów lub koordynatorów. Jeśli to istotne dla Twojego modelu, uwzględnij te funkcje.
• Darczyńcy. Jeśli masz już zapewnionych strategicznych lub prestiżowych darczyńców, którzy planują istotne wpłaty, koniecznie uwzględnij ich w tej sekcji biznesplanu.
• Beneficjenci. To odbiorcy Twojej pomocy. Pamiętaj, że nie zawsze musi to być konkretna osoba (dotyczy to np. organizacji działających na rzecz ochrony środowiska czy zwierząt).

Krok 5. Opisz programy, produkty i usługi

Ta sekcja służy do podsumowania całej oferty Twojej organizacji. Powinna ona obejmować działania skierowane do wszystkich grup: klientów, darczyńców, wolontariuszy oraz beneficjentów.

Przykładem może być Merit – marka, która sprzedaje produkty przez stronę internetową, a zyski przekazuje swojej organizacji non-profit, Give Merit. W tej części biznesplanu firma opisałaby więc oba te obszary działalności.

Jeśli działasz w podobnym modelu co Merit, rozważ dywersyfikację źródeł finansowania. Sprzedaż produktów to tylko jedna z metod pozyskiwania środków. Warto wziąć pod uwagę również bezpośrednie darowizny, umowy sponsorskie oraz granty.

Krok 6. Zdefiniuj segmenty odbiorców

Przy opracowywaniu segmentacji możesz bazować na danych z sekcji dotyczącej zarządzania i organizacji, ponieważ część wymienionych tam grup to w praktyce Twoi interesariusze.

Na przykład wolontariusze stanowią jeden istotny segment, a darczyńcy – kolejny. W obrębie każdej z tych grup warto wyodrębnić mniejsze podkategorie. Pozwoli Ci to w razie potrzeby tworzyć precyzyjnie wycelowane kampanie rekrutacyjne lub fundraisingowe.

Opisując segmenty odbiorców w biznesplanie, uwzględnij następujące dane:

• Miejsce zamieszkania (lokalizacja)
• Przedział wiekowy
• Wykształcenie
• Sposób spędzania czasu wolnego
• Miejsce pracy i branża
• Poziom dochodów
• Używane technologie i biegłość cyfrowa
• Wartości, przekonania i opinie
• Wspólne wzorce zachowań

Krok 7. Opracuj plan marketingowy

Plan marketingowy określa, w jaki sposób zamierzasz nagłośnić działalność swojej organizacji. W zależności od przyjętego modelu operacyjnego działania te mogą obejmować przyciąganie darczyńców, wolontariuszy lub klientów.

Ta sekcja biznesplanu opiera się na czterech głównych filarach:

• Cena. Ile kosztują Twoje produkty i z czego wynika ta decyzja? Jeśli nie prowadzisz sprzedaży, w tym miejscu możesz zdefiniować progi wpłat dla darczyńców (sugerowane kwoty wsparcia).
• Produkt. Co oferujesz i co wyróżnia Cię na tle innych? Jeśli nie sprzedajesz fizycznych produktów, opisz, jaką wartość lub pomoc dostarczasz zarówno darczyńcom, jak i beneficjentom.
• Promocja. W jaki sposób dotrzesz ze swoją misją do idealnego odbiorcy? Jakimi kanałami nawiążesz kontakt z beneficjentami?
• Miejsce. Gdzie będziesz sprzedawać produkty lub udostępniać informacje o organizacji? Czy będziesz działać online, stacjonarnie, czy połączysz oba te kanały

Krok 8. Opracuj plan logistyczny i operacyjny

Sekcja logistyki i operacji w biznesplanie określa, w jaki sposób zamierzasz pozyskiwać fundusze i realizować swoją misję. Dodaj do niej kilka niezbędnych elementów:

• Dostawcy. Termin ten może odnosić się zarówno do dostawców produktów, które sprzedajesz, jak i darczyńców wspierających Cię finansowo. Warto tu również uwzględnić osoby organizujące zbiórki. Na przykład organizacja One Tree Planted umożliwia wolontariuszom prowadzenie własnych, niezależnych akcji fundraisingowych.
• Produkcja. Jeśli sprzedajesz produkty, aby pozyskiwać środki na działalność, w tej części określ, czy wytwarzasz je samodzielnie, zamawiasz hurtowo, czy korzystasz z modelu dropshippingu.
• Zaplecze lokalowe. Gdzie będzie działać Twoja organizacja? Wskaż lokalizację siedziby głównej oraz ewentualnych oddziałów lub placówek terenowych. Uwzględnij tu również magazyny i miejsca składowania.
• Wyposażenie. Wymień narzędzia i technologie niezbędne do funkcjonowania organizacji. Pamiętaj, aby uwzględnić wszystko – od telefonów i komputerów po pojazdy i maszyny specjalistyczne.
• Wysyłka i realizacja zamówień. Jeśli planujesz wysyłać paczki, określ sposób realizacji tego procesu. Możesz zajmować się tym we własnym zakresie lub podjąć współpracę z zewnętrznym partnerem logistycznym (fulfillment).
• Zapasy. Określ, ile towaru będziesz trzymać na stanie (o ile w ogóle) i gdzie go zmagazynujesz. Opisz też swoje podejście do zarządzania zapasami magazynowymi.

Krok 9. Opracuj plan wpływu społecznego 

Plan wpływu to niezwykle istotna część biznesplanu organizacji non-profit. To właśnie on definiuje realną zmianę, do której doprowadzi realizacja Twojej misji.

Wiele firm mocno zaangażowanych w społeczną odpowiedzialność biznesu (CSR) publikuje własne raporty wpływu. Choć dokumenty te nie są tożsame z biznesplanem organizacji pozarządowej, stanowią doskonały punkt odniesienia przy tworzeniu tej sekcji.

Przykładem jest Allbirds – zrównoważona marka odzieżowa i obuwnicza. Firma wykorzystuje swój roczny raport zrównoważonego rozwoju, aby pokazać, w jaki sposób wywiązuje się z proekologicznych inicjatyw CSR.

Tworząc swój plan wpływu:

• Zacznij od jasnej deklaracji celu. Określ precyzyjnie, co chcesz osiągnąć.
• Opisz działania. Wskaż konkretne inicjatywy, które podejmiesz, aby zrealizować te założenia.
• Opracuj wskaźniki. Zdefiniuj miary dla każdego etapu: produktów, rezultatów i długofalowego wpływu.
• Określ punkt wyjścia. Zanim rozpoczniesz projekt, zdefiniuj obecną skalę problemu, którym się zajmujesz.
• Wyznacz cele w czasie. Dla każdego wskaźnika ustal konkretne wartości, które zamierzasz osiągnąć w określonych ramach czasowych.

Krok 10. Nakreśl plan finansowy

Twój plan finansowy powinien precyzyjnie określać sposób pozyskiwania środków oraz ich dystrybucję. Standardowy dokument zawiera sprawozdania finansowe, takie jak rachunek zysków i strat, bilans oraz rachunek przepływów pieniężnych.

Jeśli chodzi o potencjalne źródła finansowania w biznesplanie organizacji non-profit, warto rozważyć następujące opcje:

• Samofinansowanie. Jeśli dysponujesz odpowiednimi środkami, możesz wspierać organizację z własnej kieszeni. Możesz to robić prywatnie lub za pośrednictwem firmy – tak jak marka e-commerce Merit, która przekazuje 20% wartości każdego zakupu na rzecz swojej organizacji Give Merit, finansującej stypendia dla młodzieży w trudnej sytuacji życiowej.
• Darczyńcy. Możesz szukać wsparcia finansowego u organizacji, firm oraz osób prywatnych. Warto też wykorzystać portale crowdfundingowe (zrzutki), aby zebrać środki i jednocześnie nagłośnić swoją misję.
• Inwestorzy. Minusem tego rozwiązania jest konieczność zwrotu kapitału, co w przypadku organizacji non-profit bywa problematyczne i rzadko stosowane.
• Pożyczki i kredyty. One również wymagają spłaty. Sprawdź w banku, czy oferuje preferencyjne oprocentowanie lub inne korzyści dla NGO. Organizacje prowadzące sklep na Shopify mogą też sprawdzić dostępność finansowania opartego na historii sprzedaży, co często pozwala uniknąć zbędnych formalności.
• Karty kredytowe. Zazwyczaj wiążą się z wysokim oprocentowaniem i niższymi limitami, dlatego dokładnie przeanalizuj warunki, zanim zdecydujesz się na tę formę finansowania działalności.

Wprowadź pozytywną zmianę dzięki biznesplanowi dla organizacji non-profit

Założenie organizacji non-profit to doskonały sposób, by realnie wpłynąć na sprawę, która jest Ci bliska. Najlepszym startem dla takiej inicjatywy jest solidnie przygotowany biznesplan. To właśnie ten dokument pomoże Ci pozyskać niezbędne fundusze i zbudować entuzjazm wokół Twojej organizacji.